W Bydgoszczy ulokowano unikalną na skalę krajową jednostkę struktur Wojsk Lądowych RP – Centralną Grupę Działań Psychologicznych im. Króla Stefana Batorego. Ma ona za zadanie planowanie, przygotowanie i prowadzenie wojskowych operacji psychologicznych, czyli tzw. PsyOps, mającą kształtować postawy i zachowania dużych zbiorowości ludzkich.
Większość informacji związanych z Centralną Grupą Działań Psychologicznych utrzymywana jest w tajemnicy. Wiadomo, że jednostka powołana została z inicjatywy Sztabu Generalnego Wojska Polskiego 1 stycznia 2001 roku, by stanowić wsparcie polskich żołnierzy w czasie misji pokojowych. Jej święto ustanowiono dopiero w 2013 roku. Obchodzone jest 22 lutego. Żołnierze grupy noszą na ramionach naszywki z wizerunkiem pająka na mieczu. Dlatego potocznie nazywani są „czarnymi pająkami”. Są wszechstronnie wykształceni, władają zwykle kilkoma językami, ich działania koncentrują się głównie na edukowaniu mieszkańców stref objętych wojną. Chodzi m.in. o prawa człowieka, ale także o szereg innych zagadnień, związanych z edukacją, kończąc na kwestiach ochrony zdrowia, dbaniu o higienę itp.
Specjaliści od mediów
Żołnierze z Bydgoszczy brali m.in. udział w operacji NATO w Bośni. W ramach swoich obowiązków stworzyli tam pismo dla młodzieży, które w rankingach dotarło do drugiego miejsca popularności w kraju. Zainicjowali też powstanie rozgłośni radiowej. Swoją praktykę pracy w mediach wykorzystywali od 2009 roku w bazie Ghazni w Afganistanie, gdzie stworzyli Radio Hamdard. Jej spikerami byli żołnierze Afgańskiej Narodowej Armii, kwestiami programowymi zajmowali, po konsultacjach z miejscowymi, głównie Polacy. W prowincji Ghazni funkcjonowało już osiem innych rozgłośni, stąd Radio Hamdard musiało wyróżniać się spośród nich. Jego atutem było całodobowe nadawanie programu, z czego większość stacji lokalnych musiało rezygnować, a także, co ciekawe, bo lokalne stacje nie zwracały na to większej uwagi, podawanie prognozy pogody. Wojskowi z Centralnej Grupy Działań Psychologicznych z Bydgoszczy przeprowadzali też kursy dla Afgańczyków.
Afgański koncert życzeń
Obecnie podstawą programową radia są informacje koncentrujące się wokół życia lokalnej społeczności i promujące działania wojska i policji Afganistanu, ale usłyszeć w nim można też programy kulturalne, historyczne i skierowane do najmłodszych, a także propagujące zdrowy tryb życia. Niemałą popularnością cieszą się kursy języka angielskiego i Phone Request Show – koncerty życzeń, pozdrowienia na antenie czy audycje, w których można podzielić się opinią na żywo.
Rozgłośnia akustyczna
„Czarne pająki” mogą i działają też w newralgicznych miejscach, w tym w warunkach frontowych. Tu do komunikacji używany jest specjalistyczny sprzęt, choćby rozgłośnia elektroakustyczna Pekun, z której można nadawać różnego rodzaju komunikaty. Pekun prezentowany jest często podczas różnego rodzaju ćwiczeń wojskowych na terenie kraju i poza jego granicami.
Zaczepki rosyjskiej propagandy
Ostatnio bydgoscy PsyOps zostali wbrew swojej woli i faktom wciągnięci w konflikt za naszymi wschodnimi granicami. Strona białoruska, a konkretnie tamtejsza telewizja, oskarżyła Centralną Grupę Działań Psychologicznych o prowadzenie operacji psychologicznej skierowanej przeciwko Rosji i Białorusi. W programie o „Czarnych Pająkach” cytowany był m.in. Aleksandr Malkiewcz, wiceszef komisji ds. mediów i informacji Izby Społecznej: organu doradczego rosyjskich władz, który stwierdził, że do operacji przeciwko Białorusi włączono „sekretną jednostkę z Bydgoszczy, w której służy 200 specjalistów w sferze psychologii, socjologii, technologii IT, z których 70 proc. zna kilka języków obcych.”. Polskie władze kategorycznie zaprzeczają, by PsyOps z Bydgoszczy ingerowały w sytuację za naszymi wschodnimi granicami.